Merhaba arkadaşlar, bu paylaşımım, sadece, Norveççe’yi yeni öğrenmeye başlayanlar için değil, belirli bir yol kat etmiş olanlarınız için bile çok faydalı olacaktır inanıyorum ki. Norveççe cümle yapısından bahsedeceğim. Bu vereceğim bilgiler ve örnekler, ana(tam)(𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠) cümleler için geçerlidir. Ana cümle demek, tek başına bir anlam ifade eden, yani yalnız başına bulunabilen cümlelere denir. Bir de, yan(alt) (𝐥𝐞𝐝𝐝𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠) diyebileceğimiz cümleler var ki, bunlar ancak, ana cümlelerle bir arada olunca bir anlam ifade ederler. Yalnız başlarına bir anlamları yokturdur. Tamamlayıcı, cümle parçaları da diyebiliriz bunlara. Helsetning ve leddsetning ayrımına ve detaylarına, sonraki paylaşımlarımda değineceğim. Yine de bir örnek yapalım.
Han vil ikke gå ut fordi det ikke er sol. O, dışarı çıkmak istemiyor çünkü dışarısı güneşli değil. (İşte, buradaki, O, dışarı çıkmak istemiyor cümlesi, ana cümle(helsetning) iken, çünkü dışarısı güneşli değil cümlesi, yan(alt)(leddsetning) cümledir.)
𝟏-𝐁𝐢𝐫 𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠 𝐲𝐚𝐩𝐚𝐛𝐢𝐥𝐦𝐞𝐤 𝐢𝐜̧𝐢𝐧, 𝐞𝐧 𝐚𝐧 𝐛𝐢𝐫 𝐨̈𝐳𝐧𝐞 𝐯𝐞 𝐟𝐢𝐢𝐥𝐞(𝐲𝐮̈𝐤𝐥𝐞𝐦𝐞) 𝐢𝐡𝐭𝐢𝐲𝐚𝐜ı𝐦ı𝐳 𝐯𝐚𝐫. Örneğin;
Süleyman sover. Süleyman, uyuyor.
Tugay spiller fotball. Tugay, futbol oynuyor.
𝟐-𝐁𝐢𝐫 𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠 𝐝𝐞, 𝐟𝐢𝐢𝐥(𝐲𝐮̈𝐤𝐥𝐞𝐦) 𝐡𝐞𝐫 𝐳𝐚𝐦𝐚𝐧 𝐢𝐤𝐢𝐧𝐜𝐢 𝐬ı𝐫𝐚𝐝𝐚𝐝ı𝐫. 𝐂𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐝𝐞𝐤𝐢 𝐢𝐤𝐢𝐧𝐜𝐢 𝐤𝐞𝐥𝐢𝐦𝐞𝐝𝐢𝐫 𝐝𝐞𝐦𝐢𝐲𝐨𝐫𝐮𝐳. 𝐈̇𝐤𝐢𝐧𝐜𝐢 𝐬ı𝐫𝐚𝐝𝐚𝐝ı𝐫 𝐝𝐢𝐲𝐨𝐫𝐮𝐳. 𝐋𝐮̈𝐭𝐟𝐞𝐧, 𝐝𝐢𝐤𝐤𝐚𝐭! Örneğin;
Messi vinner igjen. Messi, tekrar kazanıyor.
I dag kommer han ikke. O, bugün gelmiyor.
De fleste av dem danser ikke. Onların çoğunluğu, dans etmiyor.
𝟑-𝐁𝐢𝐫 𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠 𝐝𝐞, 𝐨̈𝐳𝐧𝐞, 𝐲𝐚 𝟏. 𝐒ı𝐫𝐚𝐝𝐚𝐝ı𝐫 𝐲𝐚 𝐝𝐚 𝟑. 𝐒ı𝐫𝐚. 𝐘𝐢𝐧𝐞, 𝐟𝐢𝐢𝐥 𝐢𝐜̧𝐢𝐧 𝐲𝐚𝐩𝐭ı𝐠̆ı𝐦ı𝐳 𝐮𝐲𝐚𝐫ı𝐲ı 𝐭𝐞𝐤𝐫𝐚𝐫𝐥ı𝐲𝐨𝐫𝐮𝐦. 𝟏. 𝐯𝐞𝐲𝐚 𝟑. 𝐤𝐞𝐥𝐢𝐦𝐞 𝐝𝐞𝐠̆𝐢𝐥, 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐝𝐞𝐤𝐢, 𝟏. 𝐯𝐞𝐲𝐚 𝟑. 𝐬ı𝐫𝐚 𝐝𝐢𝐲𝐨𝐫𝐮𝐳. 𝐂̧𝐮̈𝐧𝐤𝐮̈ 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐧𝐢𝐧 𝐡𝐞𝐫𝐡𝐚𝐧𝐠𝐢 𝐛𝐢𝐫 𝐨̈𝐠𝐞𝐬𝐢, 𝐛𝐢𝐫𝐝𝐞𝐧 𝐟𝐚𝐳𝐥𝐚 𝐤𝐞𝐥𝐢𝐦𝐞𝐝𝐞𝐧 𝐨𝐥𝐮𝐬̧𝐚𝐛𝐢𝐥𝐢𝐫, 𝐚𝐦𝐚 𝐬𝐨𝐧𝐮𝐜̧𝐭𝐚 𝐨 𝐲𝐢𝐧𝐞 𝐛𝐢𝐫(𝟏) 𝐨̈𝐠𝐞𝐝𝐢𝐫. Örneğin;
Cemal svømmer. Cemal, yüzüyor.
I morgen betaler de lønnen. Yarın maaşı ödüyorlar.
𝟒-𝐎𝐥𝐮𝐦𝐬𝐮𝐳𝐥𝐮𝐤 𝐢𝐟𝐚𝐝𝐞𝐬𝐢 ‘’𝐈𝐊𝐊𝐄’’, 𝐚𝐧𝐚 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐥𝐞𝐫𝐝𝐞(𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠) 𝐟𝐢𝐢𝐥𝐝𝐞𝐧 𝐬𝐨𝐧𝐫𝐚 𝐤𝐮𝐥𝐥𝐚𝐧ı𝐥ı𝐫. Örneğin;
Hagi signerer ikke. Hagi, imzalamıyor.
På mandag jobber Lara ikke. Lara, pazartesi çalışmıyor. (Bu örneğimizde, IKKE, 4. Sırada kullanıldı. Çünkü zaman ifadesi ‘’på mandag’’ cümle başında kullanıldığı için. Aslında, daha ileri seviyelerde göreceksiniz ki, jobber fiilinden sonra da kullanabileceğiz ikke yi, ama bu detay, şimdilik konumuz değil.)
Hun vil ikke snakke mye. O, çok konuşmak istemiyor.
𝟓-𝐙𝐚𝐫𝐟𝐥𝐚𝐫, 𝐭𝐮̈𝐫𝐥𝐞𝐫𝐢𝐧𝐞 𝐯𝐞 𝐤𝐮𝐥𝐥𝐚𝐧ı𝐥𝐝ı𝐤𝐥𝐚𝐫ı 𝐝𝐮𝐫𝐮𝐦𝐚 𝐠𝐨̈𝐫𝐞, 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞 𝐢𝐜̧𝐢𝐧𝐝𝐞 𝐟𝐚𝐫𝐤𝐥ı 𝐲𝐞𝐫𝐥𝐞𝐫𝐝𝐞 𝐛𝐮𝐥𝐮𝐧𝐚𝐛𝐢𝐥𝐢𝐫𝐥𝐞𝐫, 𝐚𝐦𝐚 𝐭𝐞𝐦𝐞𝐥 𝐨𝐥𝐚𝐫𝐚𝐤 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞 𝐛𝐚𝐬̧ı𝐧𝐝𝐚, 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞 𝐨𝐫𝐭𝐚𝐬ı𝐧𝐝𝐚𝐲𝐬𝐚 𝐟𝐢𝐢𝐥𝐝𝐞𝐧 𝐡𝐞𝐦𝐞𝐧 𝐬𝐨𝐧𝐫𝐚 𝐯𝐞 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞 𝐬𝐨𝐧𝐥𝐚𝐫ı𝐧𝐝𝐚 𝐛𝐮𝐥𝐮𝐧𝐮𝐫𝐥𝐚𝐫. Örneğin;
I dag skal vi spille golf. Bugün golf oynayacağız. (başta)(i forfeltet)
Kubilay har aldri drukket alkohol. Kubilay, hiç alkol içmedi(kullanmadı). (ortada)(i midtfeltet)
Bestefaren min har et banantre i hagen. Dedemin, bahçesinde bir muz ağacı var.(sonda)(i sluttfeltet)
*** Bir ek bilgi daha, yer ve zaman zarfları aynı anda bulunurlarsa bir cümlede, sıralamada, önce yer zarfı, sonra ise zaman zarfı kullanılır. Örneğin;
Det regner og blåser i Antalya i dag. Bugün Antalya’da hava yağmurlu ve rüzgârlı. (i Antalya:Yer zarfı, i dag: Zaman zarfı)
𝟔-𝐈̇𝐤𝐢 𝐚𝐧𝐚(𝐭𝐚𝐦)(𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠) 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐧𝐢𝐧 𝐛𝐢𝐫 𝐛𝐚𝐠̆𝐥𝐚𝐜̧𝐥𝐚 𝐛𝐢𝐫𝐥𝐞𝐬̧𝐭𝐢𝐫𝐢𝐥𝐢𝐩, 𝐛𝐢𝐫 𝐮𝐳𝐮𝐧 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞 𝐠𝐢𝐛𝐢 𝐤𝐮𝐥𝐥𝐚𝐧ı𝐥𝐝ı𝐠̆ı 𝐝𝐮𝐫𝐮𝐦𝐥𝐚𝐫𝐝𝐚, 𝐛𝐮 𝐬𝐚𝐲𝐝ı𝐠̆ı𝐦ı𝐳 𝐤𝐮𝐫𝐚𝐥𝐥𝐚𝐫, 𝐡𝐞𝐫 𝐛𝐢𝐫 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐲𝐞 𝐚𝐲𝐫ı 𝐚𝐲𝐫ı 𝐮𝐲𝐠𝐮𝐥𝐚𝐧ı𝐫. 𝐘𝐚𝐧𝐢, 𝐛𝐚𝐠̆𝐥𝐚𝐜ı𝐧 𝐨̈𝐧𝐜𝐞𝐬𝐢𝐧𝐝𝐞𝐤𝐢 𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠 𝐤𝐞𝐧𝐝𝐢 𝐢𝐜̧𝐢𝐧𝐝𝐞 𝐛𝐮 𝐤𝐮𝐫𝐚𝐥𝐥𝐚𝐫𝐚 𝐠𝐨̈𝐫𝐞 𝐝𝐞𝐠̆𝐞𝐫𝐥𝐞𝐧𝐝𝐢𝐫𝐢𝐥𝐢𝐫 𝐯𝐞 𝐛𝐚𝐠̆𝐥𝐚𝐜ı𝐧 𝐬𝐨𝐧𝐫𝐚𝐬ı𝐧𝐝𝐚𝐤𝐢 𝐡𝐞𝐥𝐬𝐞𝐭𝐧𝐢𝐧𝐠 𝐝𝐞 𝐤𝐞𝐧𝐝𝐢 𝐢𝐜̧𝐢𝐧 𝐝𝐞 𝐛𝐮 𝐤𝐮𝐫𝐚𝐥𝐥𝐚𝐫𝐚 𝐭𝐚𝐛𝐢𝐢𝐝𝐢𝐫. 𝐂𝐮̈𝐦𝐥𝐞 𝐮𝐧𝐬𝐮𝐫𝐥𝐚𝐫ı𝐧ı𝐧 𝐠𝐞𝐥𝐝𝐢𝐠̆𝐢 𝐬ı𝐫𝐚𝐥𝐚𝐫ı 𝐝𝐨𝐠̆𝐫𝐮𝐜𝐚 𝐭𝐞𝐬𝐩𝐢𝐭 𝐞𝐝𝐢𝐩 𝐤𝐮𝐥𝐥𝐚𝐧𝐚𝐛𝐢𝐥𝐦𝐞𝐧𝐢𝐳 𝐢𝐜̧𝐢𝐧, 𝐛𝐮 𝐮𝐲𝐚𝐫ı 𝐲𝐚𝐩ı𝐥𝐦𝐚𝐤𝐭𝐚𝐝ı𝐫. Örneğin;
Jeg kommer fra Adana, men nå bor jeg i Antalya. Adana’dan geliyorum(Adana’lıyım) ama şimdi Antalya’da yaşıyorum. (Örneğin böyle ve benzeri birleşik cümleler için, bağlacın öncesi ve sonrasını, ayrı iki bağımsız cümle olarak analiz ediyoruz. Bu cümlede ise, ‘’men’’ in öncesi ve sonrası ayrı iki helsetning dir.)
Hun heter Lütfiye, og hun er dattera til Zehra. Onun adı, Lütfiye’dir ve o, Zehra’nın kızıdır. (‘’og’’ un öncesi ve sonrası, 2 bağımsız cümledir.)
𝟕-𝐍𝐨𝐫𝐯𝐞𝐜̧𝐜̧𝐞’𝐝𝐞 𝐬𝐨𝐫𝐮 𝐜𝐮̈𝐦𝐥𝐞𝐥𝐞𝐫𝐢𝐧 𝐲𝐚𝐩ı𝐬ı. 𝐅𝐢𝐢𝐥𝐥𝐞 𝐛𝐚𝐬̧𝐥𝐚𝐲𝐚𝐧𝐥𝐚𝐫 𝐯𝐞 𝐬𝐨𝐫𝐮 𝐤𝐞𝐥𝐢𝐦𝐞𝐥𝐞𝐫𝐢𝐲𝐥𝐞 𝐛𝐚𝐬̧𝐥𝐚𝐲𝐚𝐧𝐥𝐚𝐫 𝐝𝐢𝐲𝐞 𝐢𝐤𝐢 𝐭𝐞𝐦𝐞𝐥 𝐠𝐫𝐮𝐛𝐚 𝐚𝐲ı𝐫𝐚𝐫𝐚𝐤 𝐛𝐚𝐤𝐚𝐥ı𝐦. Örneğin;
Hva liker du å drikke? Ne içmeyi seviyorsun? Gördüğünüz gibi, önce soru kelimesi, sonra fiil ve sonra şahıs şeklinde devam ediyor. Cevap olarak;
Jeg liker å drikke jus. Meyve suyu içmeyi seviyorum, diye cevaplayabiliriz. Bakın hem soruda, hem de cevapta, fiilin ikinci sırada olma kuralı devam ediyor.
Şimdi bir de, fiille başlayan soru örnekleri yapalım. Bu tür sorularda, cevap mutlaka, JA/NEI(evet/hayır) ile başlar başlar.
Kan du hjelpe meg? Bana yardım edebilir misin?
Ja, jeg kan hjelpe deg. Evet, sana yardım edebilirim.
Savner du mora di? Anneni özlüyor musun?
Ja, jeg savner mora mi. Evet, annemi özlüyorum.
Leser du krimbøker? Polisiye kitapları okur musun?
Nei, jeg leser ikke krimbøker. Hayır, polisiye kitapları okumuyorum.
Arkadaşlar, bu temel 7 altın kural, Norveççe’deki ana cümlelerin(helsetninger) temel kurulum yapısını özetlemektedir. Daha fazla detay, istinalar, ve alternatif durumlar için, bolca Norveççe orijinal ve kaliteli kaynaklardan okuma çalışmaları yapınız.
Ha det bra :
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder